Dopalaczom mówimy STOP. Wybieramy zdrowie

„Dopalaczom mówimy STOP. Wybieramy zdrowie” to wojewódzka kampania  edukacyjna realizowana przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w Radomsku. Adresowana jest do uczniów klas VII i VIII szkół podstawowych województwa łódzkiego oraz ich rodziców i opiekunów. Program stawia sobie za cel zapobieganie używaniu środków psychoaktywnych oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań zdrowotnych wśród młodzieży województwa łódzkiego.

Osiągnięcie zamierzonego celu ma być możliwe poprzez:

  • dostarczenie uczniom rzetelnej wiedzy na temat konsekwencji używania nowych substancji psychoaktywnych należących do grupy dopalaczy,
  • pobudzenie autorefleksji w obszarze indywidualnej decyzji dotyczącej używania tego typu substancji,
  • rozwijanie umiejętności przyjmowania przez młodzież postawy asertywnej w sytuacji kontaktu z substancjami psychoaktywnymi,
  • przekazanie rodzicom/opiekunom podstawowych informacji na temat właściwego modelu reakcji w przypadku używania przez dzieci substancji psychoaktywnej,
  • rozwijanie kompetencji wychowawczych w zakresie pozytywnej profilaktyki,
  • kształtowanie umiejętności rozmawiania na temat używania substancji psychoaktywnych.

DOPALACZE [Ang. – smarts, legal highs, herbal highs, boosters] to potoczna nazwa grupy substancji o działaniu psychoaktywnym.

Termin „dopalacze” może sugerować, że są to związki o działaniu psychostymulującym, które powodując przypływ energii, pozwalają intensywnie żyć, bawić się i „otwierając wrota pamięci”, uczyć się.

Pierwotnie termin „dopalacze” używano w stosunku do różnych substancji lub ich mieszanek o działaniu psychoaktywnym, które nie występowały w wykazie substancji kontrolowanych przepisami o przeciwdziałaniu narkomanii.

DOPALACZE NIE STANOWIĄ BEZPIECZNEJ ALTERNATYWY DLA INNYCH NARKOTYKÓW:

  • Skład deklarowany na opakowaniu może się różnić od składu rzeczywistego.
  • W skład preparatu mogą wchodzić substancje niezadeklarowane przez producenta.
  • Mogą występować duże różnice w składzie i działaniu pomiędzy tak samo nazywającymi się produktami.
  • Skład jakościowy i ilościowy produktu sprzedawanego jako dopalacze jest zmienny, co zwiększa ryzyko przedawkowania i działań toksycznych.
  • Dopalacze są równie niebezpieczne jak inne narkotyki.
  • Uzależniają.
  • Są dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia.

NIEBEZPIECZEŃSTWO:

  • Zażywanie wyższych dawek w przekonaniu, że dopalacze działają słabiej od innych, tzw. tradycyjnych narkotyków.
  • Łączenie dopalaczy z innymi związkami psychoaktywnymi (alkoholem, marihuaną, innymi dopalaczami) oraz lekami.
  • Ryzyko indukcji zaburzeń psychicznych: napady szału, psychoza schizofreniczna, napady lęku, zaburzenia snu.
  • Ryzyko indukcji napadów drgawkowych.
  • Ryzyko silnych odpowiedzi ze strony układu krążenia.

OBJAWY ZATRUCIA DOPALACZAMI

  • zaburzenia świadomości
  • bóle głowy
  • drżenie rąk
  • zaburzenia orientacji
  • bełkotliwa mowa
  • omdlenia
  • kołatanie serca
  • wymioty
  • wysoka gorączka
  • skoki ciśnienia krwi i zaburzenia rytmu serca (puls nawet 150-190 uderzeń na minutę)
  • utrata przytomności
  • wahania nastroju (na zmianę depresja i euforia)

Objawy są bardzo różne i mogą wskazywać też na zatrucie narkotykami, lekami itp. Czasami jest to agresja połączona z drgawkami, grymasami twarzy, wiciem się po podłodze. W innym przypadku może to być zupełne otępienie i brak kontaktu z osobą.

Dopalacze mogą w sposób trwały uszkodzić serce, wątrobę, nerki czy mózg. Ponieważ są to substancje psychoaktywne o silnym działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, mogą powodować np. powstawanie stanów lękowych, depresyjnych, mogą też wyzwalać uśpione psychozy, schizofrenię u osób, u których być może nigdy nie doszłoby do rzutu takiej choroby, gdyby nie czynnik inicjujący w postaci dopalaczy. Może dochodzić również do uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, które ujawnią się dopiero po wielu latach, np. w postaci zaburzeń osobowości, nadmiernej agresji, zaburzeń pamięci, dużej impulsywności, chwiejności emocjonalnej.

Zatrucia dopalaczami są bardzo trudne w leczeniu, gdyż, w przeciwieństwie do tradycyjnych narkotyków, nie ma testów wykrywających ich obecność w organizmie.

DOPALACZE – GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

800 060 800 – całodobowa infolinia Głównego Inspektora Sanitarnego

Pod tym numerem telefonu można uzyskać informacje na temat negatywnych skutków zażywania dopalaczy oraz o możliwościach leczenia. Infolinia jest także przeznaczona dla rodziców, którzy mają wątpliwości, czy ich dzieci zażywają dopalacze.

116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży

Służy on młodzieży i dzieciom potrzebującym wsparcia, opieki i ochrony. Telefon prowadzi Fundacja Dzieci Niczyje. Linia jest dostępna codziennie w godzinach 12–20, pomoc online dostępna na www.116111.pl/napisz

800 100 100 – Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawach bezpieczeństwa dzieci

To bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie przeciwdziałania i pomocy dzieciom przeżywającym kłopoty i trudności wynikające z problemów i zachowań ryzykownych takich jak: agresja i przemoc w szkole, cyberprzemoc i zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystywanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, uzależnienia, depresja, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania. Telefon prowadzi Fundacja Dzieci Niczyje. Linia dostępna od poniedziałku do piątku w godzinach 12–8, pomoc online dostępna pod adresem Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

800 12 12 12 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka

Osoby poszukujące pomocy oraz informacji na temat dopalaczy mogą korzystać także z telefonu zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Numer przeznaczony jest zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, którzy chcą zgłosić problemy dzieci. Telefon jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.15 do 20. Po godzinie 20 oraz w dni wolne od pracy, każdy może przedstawić problem i zostawić numer kontaktowy.

112 –Numer alarmowy obowiązujący na terenie całej Unii Europejskiej.

PRZEPISY PRAWNE

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2018 r., poz. 1490), która weszła w życie z dniem 21 sierpnia 2018 r., wprowadziła :

  • zmienioną definicję nowej substancji psychoaktywnej, którą określono jako „każdą substancję lub grupy substancji pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w formie czystej lub w formie preparatu działającą na ośrodkowy układ nerwowy, inną niż substancja psychotropowa i środek odurzający, stwarzającą zgodnie z rekomendacją Zespołu do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych, o której mowa w art. 18b ust. 1 pkt 3, zagrożenia dla zdrowia lub zagrożenia społeczne porównywalne do zagrożeń stwarzanych przez substancję psychotropową lub środek odurzający, lub które naśladują działanie tych substancji, określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 44f pkt 3”;
  • zmienioną definicję środka zastępczego, który określono jako „produkt zawierający substancję o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, który może być użyty w takich samych celach jak środek odurzający, substancja psychotropowa lub nowa substancja psychoaktywna, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych; do środków zastępczych nie stosuje się przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów”;
  • umieszczenie w załącznikach do rozporządzenia Ministra Zdrowia wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających i nowych substancji psychoaktywnych;
  • penalizację kary za wprowadzenie do obrotu albo uczestniczenie w obrocie przy użyciu znacznej ilości nowych substancji psychoaktywnych, które tak jak w przypadku substancji psychotropowych i środków odurzających, podlegają karze grzywny i pozbawienia wolności od lat 2 do 12, zaś udzielanie tych substancji małoletniemu lub nakłanianie go do ich użycia bądź udzielanie ich w znacznych ilościach innej osobie podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8;
  • obowiązek zgłaszania państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu przez podmioty wykonujące działalność leczniczą oraz podmioty przeprowadzające badania pośmiertne wystąpienie zatrucia środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną albo podejrzenie wystąpienia takiego zatrucia albo zgonu, którego przyczyną mogło być albo było zatrucie środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną, nie później jednak niż w terminie 48 godzin od chwili wystąpienia powyższych okoliczności;
  • utworzenie rejestru zatruć środkami zastępczymi lub nowymi substancjami psychoaktywnymi prowadzonego przez Głównego Inspektora Sanitarnego w celu ograniczenia zagrożeń, jakie powodują środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne, w tym podejmowania działań w zakresie wczesnego ostrzegania;
  • obowiązek poddania się leczeniu lub rehabilitacji w przypadku skazania osoby uzależnionej na karę pozbawienia wolności za przestępstwo pozostające w związku z używaniem środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej.

Tekst został przygotowany w oparciu o informacje i materiały edukacyjne zamieszczone na stronie internetowej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Łodzi.