Drodzy Rodzice
Przygotowałam dla was zestawy ćwiczeń przygotowujących do artykulacji głosek szeregu szumiącego, syczącego, ciszącego i do głoski r.
Jeżeli wasze dziecko ma kłopoty:
- z głoskami szumiącymi, to pierwszy zestaw ćwiczeń jest dla nich;
- z głoskami syczącymi, to drugi zestaw ćwiczen;
- z głoskami ciszącymi trzeci zestaw;
- czwarty zestaw jest dla dzieci, które borykają się najtrudniejszą głoską w języku polskim, to jest gloska r, która pojawia się około 6 r.ż.
1. Zestaw ćwiczeń przygotowujących do artykulacji głosek szeregu szumiącego/sz,ż,cz,dż/
Ćwiczenia oddechowe: (otwartych ustach i widocznych zębach):
- „tańczący płomyk"- dmuchamy na płomień świecy w taki sposób, aby nie zgasł, lecz tańczył na boki;
- dmuchamy przez rurkę, robimy bańki mydlane;
- dmuchamy na waciki, piłeczki pingpongowe itp.
Ćwiczenia języka (wykonujemy przy szeroko otwartych ustach)
- przesuwamy język w kąciki ust;
- oblizujemy górną wargę (język wąski, wydłużony);
- unosimy język do góry w kierunku nosa;
- „myjemy" językiem górne zęby (powierzchnię zewnętrzną i wewnętrzną);
- „liczymy" językiem górne zęby;
- „uparty osiołek"- wypychamy językiem zęby górne;
- język „zagląda do gardła";
Ćwiczenia warg:
- cmokamy; -robimy tzw.„ryjek" -wargi ściągnięte, wysunięte do przodu;
- wysuwamy wargi do przodu, zęby są widoczne, a wargi zaokrąglone.
2. Zestaw ćwiczeń przygotowujących do artykulacji głosek szeregu syczącego /s,z,c,dz/
Ćwiczenia języka:
- wysuń język z jamy ustnej w linii prostej do przodu-język wąski i język szeroki;
- ułóż język na dolnej wardze-język szeroki, boki dotykają kącików ust;
- ułóż język na dnie jamy ustnej-czubek języka przylega do wewnętrznej powierzchni zębów dolnych;
- „umyj" czubkiem języka wewnętrzną powierzchnię zębów dolnych;
- „policz" czubkiem języka zęby dolne - język dotyka powierzchni wewnętrznej każdego zęba; „uparty osiołek"- wypchnij językiem dolne zęby;
- ułóż język w rynienkę - język wysunięty.
Ćwiczenia szczęki dolnej:
- opuść i unieś szczękę dolną;
- przesuń szczękę dolną w płaszczyźnie poziomej - w lewo i w prawo;
- przy rozchylonych wargach, wysuń i cofnij dolną szczękę.
Ćwiczenia warg:
- nałóż wargę górną na dolną i odwrotnie;
- ściągnij wargi - jak przy wymowie głoski „u" a następnie rozciągnij je - jak przy wymowie głoski „i";
- rozciągnij usta jak przy uśmiechu, utrzymaj tę pozycję przez chwilę
- przy złączonych zębach, cofaj na przemian prawy i lewy kącik ust;
- otwórz i zamknij usta- kąciki ust cofnięte, wargi przylegają do zębów.
Ćwiczenia oddechowe: (podczas wykonywania ćwiczeń usta ułóż jak przy uśmiechu)
- przy nałożonej wardze górnej na wargę dolną, mocno dmuchnij na brodę;
- cofnij lekko kąciki ust, wysuń do przodu język i mocno na niego dmuchaj;
- ułóż na dolnej wardze szeroki język, lekko wysuń do przodu i dmuchnij przez jego środek.
3. Zestaw ćwiczeń przygotowujących do artykulacji głosek szeregu ciszącego /ś,ź,ć,dź/
Ćwiczenia języka:
- -robimy z języka „koci grzbiet"- czubek języka opieramy o dolne zęby, a grzbiet unosimy do podniebienia;
- „języczek naleśniczek"- czubkiem języka oblizujemy dolne dziąsła, próbując go jak gdyby podwinąć (ruch języka do dołu);
- -„igiełka i placek"- język wąski, zaostrzony, potem szeroki, płaski;
- „zabawa w chowanego"- język na dnie jamy ustnej, wykonujemy ruchy poziome od dolnych zębów do tyłu i z powrotem (czubek języka nie może unieść się do góry);
- „kot oblizuje się" -dokładne oblizywanie warg przy szeroko otwartej buzi;
- „landrynki"- unosimy grzbiet języka do podniebienia w taki sposób, aby czubek nie kontaktował się z dolnymi zębami, dotykamy grzbietem do podniebienia i opuszczamy język kilkakrotnie;
- „konik"- przyklejanie języka do podniebienia i głośne odklejanie go. Ćwiczenia warg:
- „rybka w wodzie"- zęby złączone, kąciki warg zaciśnięte, na przemian zamykamy i rozchylamy wargi;
- „uśmiechnięty Jaś"- wargi rozciągamy na boki;
- „smutny Jaś"- usta wyginamy w podkówki;
- „całusek"- ściągamy usta i wysuwamy do przodu;
- „karetka pogotowia" - wymawiamy na przemian e-o e-o;
- „parskanie konika" - energiczne wypuszczanie powietrza przez luźne, wysunięte do przodu wargi.
4. Zestaw ćwiczeń przygotowujących do artykulacji głoski /r/
- Kląskanie językiem.
- Naśladowanie ssania cukierka.
- Wypychanie językiem policzków (przy zamkniętych wargach.)
- „Grzebień"-„czeszemy" język, wsuwając go między zwarte zęby, a następnie -wysuwając.
- Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i delikatne żucie.
- Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i unoszenie jego czubka do wałka dziąsłowego.
- Zakrywanie językiem górnych zębów, najpierw z przodu, a potem z tyłu.
- Unoszenie szerokiego języka na górną wargę (zęby widoczne). -Oblizywanie górnej wargi wąskim i wydłużonym językiem.
- Oblizywanie górnej wargi szerokim językiem.
- „Malowanie sufitu" w buzi szerokim językiem (przesuwając język po podniebieniu w stronę gardła)
- „Szeroki telegraf"- szeroki język uderza w dziąsła (za górnymi zębami) i nadaje sygnał S.O.S. „Licznik"- nasz język jest licznikiem, który liczy górne, a następnie dolne zęby.
- „Winda"- trzymając czubek języka „przyklejony" za górnymi zębami- opuszczamy i unosimy na przemian szczękę dolną.
- Zdmuchiwanie skrawków papieru z czubka języka.
- Rozpłaszczamy język na podniebieniu przy rozchylonych ustach tak, by boki języka dotykały bocznych zębów, a czubek znajdował się na wałeczku dziąsłowym za górnymi zębami i w takim ułożeniu wymawiamy następujące głoski (delikatnie, ale coraz szybciej):
- l l l l l l l l ddddddddd -porusza się jedynie czubek języka (stuka o dziąsła)
- nnnnnnnnn -boki języka dotykają w tym czasie zębów trzonowych
- td td td td td - pamiętajmy o lekko rozchylonych wargach
- tdn tdn tdn -powinny powstać dźwięki o „głuchym" brzmieniu
- Po uzyskaniu umiejętności wykonywania poprzednich ćwiczeń, unosimy czubek języka za górne zęby (boki przylegają do zębów trzonowych) rozchylamy wargi i wykonujemy bardzo drobne, energiczne ruchy czubkiem języka po wałku dziąsłowym- w kierunkach: przód-tył; staramy się wprawić czubek języka w ruch, uzyskując charakterystyczną dla „r" wibrację.
